Jelita człowieka pracują nie tylko nad procesami trawiennymi, ich działanie ma wpływ na ogólną kondycję organizmu człowieka i układ immunologiczny. Aż do 80% komórek układu odpornościowego znajduje się właśnie w nich.

Noworodek tuż po urodzeniu nie posiada w swoich jelitach żadnych drobnoustrojów – zarówno tych dobrych, jak i tych złych. Z czasem rozwijają się bakterie tlenowe i beztlenowe, które biorą udział w procesach metabolicznych o charakterze fermentacyjnym. Stosowana przez człowieka dieta, leki (a zwłaszcza antybiotyki), styl życia, wiek – to wszystko ma wpływ na rozwój flory bakteryjnej. Bez jej równowagi w organizmie mogą następować negatywne zmiany, prowadzącego do jego osłabienia.

Co pomaga, a co utrudnia funkcjonowanie organizmu?

Najwięcej drobnoustrojów koniecznych do prawidłowego funkcjonowania organizmu żyje w układzie pokarmowym. Jelito grube jest siedliskiem od 500 do 1000 gatunków drobnoustrojów, a ich całkowita masa w ludzkim ciele wynosi do 2 kg. Największa korzyść dla człowieka to obecność bakterii kwasu mlekowego (Lactobacillus oraz Bifidobacterium) – to one chronią organizm przed atakami jednostek chorobotwórczych. Dzięki nim złe bakterie nie mogą się rozmnażać i przenikać do układu krwionośnego. W poczet ich dobroczynnego wpływu można zaliczyć również: działanie antyzapalne żołądka i jelit, przeciwnowotworowe, pomoc w przyswajaniu składników odżywczych i produkcji witamin z grupy B i witaminy K.

Zdrowy organizm zamieszkuje więcej drobnoustrojów jemu przyjaznych, neutralizujących i niwelujących negatywne skutki działania grzybów i złych bakterii. Często zdarza się jednak, że poprzez złą dietę, stresujące życie oraz częste branie antybiotyków dobre bakterie są eliminowane. Częste zażywanie antybiotyków sieje spustoszenie wśród bakterii, zarówno tych dobrych, jak i tych złych. Zbyt długie kuracje antybiotykowe prowadzą do tego, że uodpornione szkodliwe bakterie zaczynają się namnażać uszkadzając równowagę mikroflory jelita. To zamknięte koło, które prowadzi do dalszego osłabienia organizmu i rozwoju infekcji bakteryjnych i grzybiczych. Zatem jeśli dorosły bądź dziecko przyjmują antybiotyki ich stosowanie powinno być nadzorowane przez lekarza i uzupełniane o odpowiednią dietę oraz substancje wspierające utrzymanie równowagi flory bakteryjnej. Są one nazywane probiotykami (które sa zawarte m.in. w Bactilac NF, 4 lacti, 4 lacti baby), prebiotykami (np. skrobia, błonnik) i synobiotykami.

Sprzyjająca organizmowi flora bakteryjna to klucz do dobrej kondycji całego organizmu. W mikroflorze znajduje się flora autochtoniczna – symbiotyczna, która chroni przed zasiedlaniem przez szkodliwe mikroorganizmy i allochtoniczna – wywodzącą się z otoczenia (przeważnie z pożywienia) i starająca się osiedlić w jelitach.

Czym są biotyki tak silnie oddziałujące na florę bakteryjną?

Antybiotyki – substancje chemiczne niszczące zarówno korzystne jak i niekorzystne bakterie (lub hamujące ich wzrost). W naturalnych warunkach powstają dzięki drobnoustrojom, w laboratoriach są wytwarzane przez człowieka.

Probiotyki – zawierają dobre bakterie (w większości przypadków kwasu mlekowego), równoważą negatywne działanie antybiotyków, przywracają właściwe działanie flory bakteryjnej. Zwane sa również czynnościową żywnością. Ich zalety opisał na początku XX wieku rosyjski mikrobiolog, laureat nagrody Nobla z medycyny – Ilia Miecznikov. Już wtedy wykazał, że wysokie stężenie bakterii ze szczepu Lactobactillus sp. ma znaczenie dla zdrowia, długości życia człowieka, może być stosowane jako metoda bakteryjnej terapii zastępczej, a produkty zawierające bakterie fermentacji mlekowej mają korzystne działanie na organizm ludzki. Probiotyk znaczy “dla życia” (pro bios). Dzięki probiotykom lepiej działa śluzówka układu pokarmowego, syntetyzują się substancje odżywcze, nastepuje łagodzenie objawów nietolerancji laktozy i minimializowanie pojawienia się alergii na nią, poprawia się działanie układu oddechowego. Z preparatami probiotycznymi dostępnymi na rynku możesz zapoznać się tutaj.

Prebiotyki – wspomagają namnażanie “zdrowej” flory bakteryjnej jelit. Są zawarte w skrobi, błonniku (frakcjach o nazwie inulina i oligofruktoza, które występują m. in. w pomidorach, cebuli, czosnku, szparagach, bananach czy orzechach ziemnych). Dzięki nim organizm lepiej wchłania magnez i wapń z przewodu pokarmowego.

Synobiotyki – sztuczne preparaty będące połączeniem pro- i prebiotyków.

Jeśli istnieje konieczność zażywania antybiotyku, warto kupić w aptece dobry probiotyk, a dietę zmodyfikować w ten sposób, by naturalne produkty wspierały ich działanie. Naturalnie fermentowane przetwory mleczne (kefiry, zsiadłe mleko, twarogi), cebula, ziemniaki, banany, kasze, kiszona kapusta czy ogórki, jak najmniej produktów drożdżowych, cukrów, czy mięsa, które łatwo mogą stać się pożywką dla nieprzyjaznych człowiekowi bakterii – to wszystko powinno leżeć u podstaw dobrego jadłospisu. Warto również codziennie spożywać świeże soki z warzyw, jak najwięcej owoców jagodowych i cytrusowych, a także czosnku i chrzanu.

Cudowne działanie przyjaznych bakterii

Wśród wielu “dobrych bakterii” warto wspomnieć o wyselekcjonowanych szczepach bakterii Lactobacillus i Bifidobacterium, dzięki którym kolonizacja i namnażanie złych bakterii oraz grzybów są powstrzymywane. Neutralizują one skutki niewłaściwych nawyków żywieniowych (nadmiernego spożywania sacharozy, białka, alkoholu), stresu, kuracji antybiotykowych, sterydowych, hormonalnych, a także radioterapii.

Przyjazną bakterią mającą wielowymiarowe działanie prozdrowotne i wartą uwagi jest Lactobacillus rhamnosus. Badania wykazały, że u niemowlaków z AZS (atopowym zapaleniem skóry), którym podawano szczepy Lactobacillus rhamnosus i Bifidobacterium lactis zauważono osłabienie nasilenia i zmniejszenie rozległości objawów atopii. Dzięki podawaniu preparatów, które je zawierają zostaje zmniejszone ryzyko takich schorzeń jak alergie pokarmowe, egzemy, astma czy alergiczny nieżyt nosa). Skuteczność tych bakterii w profilaktyce powyższych chorób jest bardzo wysoka i prawdopodobnie lepsza niż w łagodzeniu alergii już istniejących. Podawanie Lactobacillus i Bifidobacterium w postaci dostępnych na rynku probiotyków (Bactilac NF, 4 lacti, 4 lacti Baby) jest bezpieczne i nie wywołuje niepożądanych działań ani u dzieci ani u dorosłych.

Czym grozi zaburzenie równowagi flory bakteryjnej?

Należy pamiętać o tym, że równowaga ekosystemu mikroflory jelita jest nie do przecenienia w powrocie do zdrowia i utrzymaniu właściwego poziomu homeostazy całego organizmu ludzkiego. Zaburzenia równowagi flory bakteryjnej mogą prowadzić do zespołu jelita drażliwego, przewlekłych schorzeń jelita grubego, nieżytu żołądkowo-jelitowego i raka okrężnicy.